De gewoonte in de Nepalese bergdorpen om binnenshuis op open vuur te koken, is niet alleen erg ongezond, het is vanwege de houtkap ook een milieuprobleem. Om een alternatief te bieden heeft Vajra al in 1997 in een aantal dorpen de zonneoven geïntroduceerd en trainingen gegeven over het koken op zonnewarmte. De dorpelingen waren enthousiast maar na een tijdje bleek dat ze de ovens toch vaak niet gebruikten. Koken op de zon kost tijd en is lastig te organiseren als je de hele dag ver van huis aan het werk bent.

Grootste zonneovenproject ter wereld
Op een internationale conferentie over koken met zonneovens in 1997 ontdekte Maarten Olthof dat zonneovens alleen succesvol zijn in situaties met extreme brandstofschaarste. In die tijd bewoonden meer dan 100.000 Bhutanese vluchtelingen zeven vluchtelingenkampen in het oosten van Nepal. Hun situatie was uitzichtloos doordat ze uit Bhutan verdreven waren, terwijl ze ook in Nepal niet welkom waren. Er was nauwelijks brandstof beschikbaar en de bossen rondom de kampen hadden flink te lijden van de houtkap. Van de Nepalese overheid en de UNHCR kreeg Vajra toestemming om in kamp Beldangi-1 een werkplaats op te richten om zonneovens te bouwen. In 1999 aten in Beldangi-l al zo’n 2500 mensen voedsel dat gekookt was met de zon.

De eerste werkplaats voor zonneovens in vluchtelingenkamp Beldangi-I

Behalve de zonneoven introduceerde Vajra in het kamp ook hooikisten om voedsel in warm te houden en door te laten garen. Eén oven kon zo door meer gezinnen gebruikt worden. Zonneovens, pannen en hooikisten werden allemaal geproduceerd in eigen werkplaatsen, die al snel uitgroeiden tot kleine fabriekjes waar vluchtelingen zelf werk vonden.

 

 

 

 

Leren koken met de zonneoven.

De UNHCR had belangstelling voor het project, maar kon vanwege bezuinigingen een uitbreiding naar de andere kampen niet financieren. Maar met aanbevelingen van het hoofd van de UNHCR in Nepal is het Vajra gelukt om zowel Stichting Vluchteling als de Postcodeloterij voor het project te interesseren. In 2006 ontving Vajra van beide organisaties samen ruim 1,1 miljoen euro. De voorwaarde was dat in twee jaar minimaal 85.000 mensen in de zeven kampen op zonneovens konden koken. Mede dankzij de grote inzet van Vajra Nepal is dit ook gelukt. Lees hierover het artikel van een Indiase journalist.
Kort daarna heeft de UNHCR het project van Vajra overgenomen. Intussen is er een uittocht van vluchtelingen op gang gekomen. Helaas niet terug naar Bhutan, maar naar landen die hen wilden opnemen, met name de USA, Canada en Australië. Ook Nederland heeft een kleine groep opgenomen. De ovens zijn overgedragen aan mensen uit de dorpen in de omgeving van de kampen.

Nieuwe toepassingen zonneovens
Het was duidelijk dat het succes van het Vajra zonneovenproject in de Bhutanese vluchtelingenkampen zijn weerslag moest vinden in andere projecten van de stichting. De eerste stap was het opnemen van het een geavanceerde zonnekeuken met 10 parabolische schotels op de Vajra Academy om een nieuwe generatie Nepalezen te inspireren.

De zonnekeuken op het dak van het Vajra Eco Resort (hier nog beschadigd na de aardbeving van 2015).
De eerste solar expedition in de Himalaya, georganiseerd door Maarten Olthof en onze Nepalese partners.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De succesvolle zonnekeuken op de Vajra Academy kreeg een vervolg in het Vajra Eco Resort met een nog geavanceerdere exemplaar. Deze werkt niet met water en stoom, zoals bij de Vajra Academy, maar met olie. De efficiëntie gaat hiermee dusdanig omhoog dat de enkele schotel van het Eco Resort krachtiger is dan de 10 schotels bovenop de Vajra Academy!
In 2013 organiseerde Maarten Olthof de eerste Solar Expedition in de Himalaya. Hierbij werden de circa 1000 maaltijden voor 25 deelnemers gekookt met grote, maar draagbare zonneovens.
In januari 2017 werd Maarten Olthof uitgenodigd te spreken op de zesde World Conference on Solar Cooking, georganiseerd door de in Amerika zetelende SCI (Solar Cookers International). Tot op de dag van vandaag is het zonneovenproject van Stichting Vajra met 85.000 gebruikers het grootste ter wereld. De presentatie van Maarten kunt u hier terugkijken.